Vlammend betoog van het Groninger Gasberaad over het ontbreken van een crisisaanpak in Groningen. Integraal overgenomen. De foto’s heb ik erbij gezet.
“In het bestuurlijk overleg van 5 juni 2019 is tussen Rijk en regio afgesproken om een crisisaanpak te ontwikkelen.”
Zomaar een zinnetje in de beantwoording van de zoveelste Kamervragen (Reactie vragen SO Mijnbouw-Groningen van 15-04-2020, PDGB/20133455 p. 29). We zullen niet vallen over woorden, je besluit niet om een crisisaanpak ‘te ontwikkelen’, je besluit tot een crisisaanpak. Of niet. Er is namelijk onderscheid tussen een gewoon probleem oplossen, een vraagstuk het hoofd bieden of een crisis beheersen. Bij een crisis is direct handelen vereist. Een crisisaanpak betekent dat ‘normaal’ aan de kant wordt geschoven omdat er dringend andere zaken nodig zijn. ‘Normaal’ is dan niet meer toereikend.
We zijn inmiddels een jaar na de afspraak om een crisisaanpak te ontwikkelen. En vertwijfeld kijken we terug op het afgelopen jaar. Crisisaanpak?!? Hebben wij iets gemist? Wie kan ons ook maar één maatregel aanwijzen die duidt op een crisisaanpak? Wie kan ons uitleggen op welke manier het afgelopen jaar de crisis in Groningen is bezworen? Waar? Door wie? Voor wie? Welke inwoner van Groningen is dankzij de crisisaanpak intussen van zijn ellende af?
In vredesnaam: wat kwam het afgelopen jaar ook maar in de búúrt van een crisisaanpak? In de eerste vier maanden van dit jaar (ruim een half jaar na de aangekondigde crisisaanpak) zijn er 11 (elf!) woningen versterkt.
We weten dankzij Corona wat een crisisaanpak kán inhouden. Zijn er in Groningen voorschotten verstrekt om problemen op te kunnen lossen – verantwoording zien we later wel? Is de hele wereld afgezocht naar de beste expertise en voldoende mankracht om de gaswinningsregio letterlijk en figuurlijk tegen omvallen te behoeden? Was er een nationaal GOMT (“Groningen Outfall Management Team”) die het kabinet wekelijks van voortgangsrapportages en adviezen voorzag?
Niks van dat alles. Er is weer een jaar lang verknoeid met de inrichting van een nieuw instituut (ACVG), het herinrichten van een oud instituut (NCG), het doorontwikkelen naar een nieuw instituut (TCMG-IMG), het maken van technisch instrumentele adviezen, het uitkauwen van juridische implicaties, het maken van nieuwe plannen, waar de oude nog niet half waren uitgevoerd, het instellen van nog meer regelingen, het betrekken van andere partijen, het verzamelen van nog meer rapporten (wetenschappelijk is nu bewezen dat de meest genoemde reden om schade te melden simpelweg is dat de schade er is). Het vingerwijzen naar elkaar heeft ongekende proporties aangenomen. Iedereen vindt het erg, niemand kan er wat aan doen. Het is niet alleen géén crisisaanpak, het was ook niet het beloofde jaar van de uitvoering, sterker nog: zelfs voor een ‘normaal’ groot probleem zou deze manier van werken onacceptabel zijn!
En ondertussen zien we om ons heen steeds meer gezinnen, steeds meer boerenbedrijven, steeds meer winkeliers en ondernemers, steeds meer ouderen, totaal kopje onder gaan. Nee, geen kwestie van leven of dood binnen een paar weken. Een kwestie van gek worden, van overspannen raken, van depressies, van grote financiële problemen. Het is voor velen niet meer vol te houden. Ze leven nog, maar hoe? Van een crisisaanpak hebben zij, óók het afgelopen jaar, helemaal niets gemerkt.
We kennen natuurlijk de dappere inwoners van het ‘vergeten hoekje’ in Appingedam. #Enwijdan? Maar zij zijn niet enige. De inwoners van Ten Boer hebben onlangs hun hart gelucht bij hun gemeenteraad: “De versterkingsaanpak leidt tot fantaseren, geruchtenvorming, onrust, verdeeldheid en tweedeling in dorpen. Het ene huis wordt wel versterkt, het andere niet en je weet niet waarom. De versterking is een feestje van experts, aannemers, overheid geworden. Inwoners zijn de draad kwijt. Een labyrint van instanties met maximale stroperigheid.” (OOG, 15 mei 2020).
Een dashboard voor de versterking bleek het afgelopen jaar nauwelijks te maken. De ellende die het oplevert is sowieso niet uit te drukken in statistieken, geen ziekenhuisopnames, geen IC-bedden. Er wordt geleden in stilte, in schaamte, in onmacht en frustratie. Columnist Peter Middendorp vroeg zich het afgelopen weekend in De Volkskrant af wat er was gebeurd als de Corona uitbraak in Groningen was begonnen. Was er dan simpelweg een hek om de provincie gezet? Het is misschien minder theoretisch dan je op het eerste gezicht zou denken. Hij vroeg zich ook af wat er was gebeurd als dezelfde situatie rond gaswinning zich in Amsterdam zou hebben afgespeeld. Hoe vaak hebben we dat niet gehoord? Westerlingen die zeiden: “Bij ons zou het onacceptabel zijn, wíj zouden allang in opstand zijn gekomen.” Met andere woorden, uiteindelijk is het toch de eigen schuld van die bescheiden, gezagsgetrouwe, nuchtere Groningers. Hadden ze maar in opstand moeten komen…
Of zou er toch nog sprake kunnen zijn van een democratische rechtstaat waarbij de politiek en/of de rechtelijke macht bescherming biedt, juist aan die groep die erop vertrouwt dat het systeem er ook voor hen is. En dat ‘je recht halen’ door opstand met illegale middelen in die rechtstaat níet nodig is? Deze week is de politiek (opnieuw) aan zet. Is het kabinet bereid te erkennen dat de aanpak spaak loopt, geen oplossing biedt, en niks met een crisisaanpak te maken heeft? Wil het onder ogen zien dat een serieuze oplossing voor de bewoners onvermijdelijk betekent de zelfgecreëerde juridische realiteit los te moeten laten? Durven de ministers dat? Een ware kunstenaar is ertoe bereid: ‘Kill your darlings’. Voor sterke bestuurders geldt: ‘Kill your monsters!’. Het is bijna te laat.
Iemand verschoof alleen maar een tafel, meer was het niet. Maar mijn lichaam ervaart het als een aardbeving, mijn lijf kan geen onderscheid meer maken tussen een bewegende tafel en een beving. En raakt onmiddellijk in de stress: kijk uit, pas op, wat gebeurt er, wat moet ik doen, waar moet ik heen.
Aardbevingen in Groningen 