Nu is het onze beurt om gehoord te worden

We hebben jaren moeten wachten op de parlementaire enquête gaswinning en nu is hij na zeven weken van verhoren alweer voorbij. Opnieuw moeten we wachten, nu op de commissie die het eindrapport gaat schrijven. In Groningen is het ondertussen ‘business as usual’. Het schadeloket blijft schade buiten het zogenaamde “effectgebied van een beving” afwijzen, bewoners wachten tevergeefs op het versterkingsrapport van hun huis en de aardbevingen gaan gewoon door. Mijn huis kraakte vandaag weer: Wirdum, 2.2 Richter.

Verder blijft het oorverdovend stil in Groningen en dat terwijl we nu zeker weten dat we willens en wetens bedonderd, voorgelogen en belazerd zijn. Dat roepen we al jaren, maar niemand luistert. Ook nu niet. Geen van de verantwoordelijken is na afloop van de enquête naar Groningen afgereisd om tegen ons te zeggen: “Mea culpa. Het is mijn schuld dat jullie levens verwoest zijn”.

Als ze niet zelf komen, gaan we ze maar halen. Ben van Beurden, Henk Kamp, Jeroen Dijsselbloem, Eric Wiebes, Mark Rutte en al die andere hoofdrolspelers in het gasschandaal. We zetten ze in hun eentje voor een zaal vol Groningers, zonder microfoon. Want die microfoons zijn voor ons, jong en oud. Om ons hart te luchten over wat ze ons hebben aangedaan. Luisteren zullen ze.

Eén voor één, zeven weken lang.

De Volkskrant plaatste op 24 oktober dit blog als (bewerkte) Brief van de dag.

Draai de gaskraan vandaag nog dicht

Krokodillentranen biggelden over de wangen van topambtenaren, politici en al die gasjongens en -meisjes die Groningen de vernieling in hebben geholpen. Ze hadden thuis voor de spiegel geoefend, met hun partner als coach. “Ja, Eric, goed zo. Kijk maar heel verdrietig en pink een traan weg uit je linker ooghoek. Zo kom je heel berouwvol over bij je verhoor door de enquêtecommissie gaswinning”.

Een onverwacht eerlijk antwoord kwam van een ExxonMobil bestuurder: “Hebt u ooit wel eens aan de bewoners gedacht?” ‘Nee, ik hield me alleen bezig met winstmaximalisatie‘. Duidelijke taal, onze veiligheid stond niet voorop. Dat wisten we natuurlijk al, we maakten het al jaren mee. Maar om het zo bevestigd te zien, komt hard aan.

We zijn in Groningen het vertrouwen in de overheid kwijt. Ze hebben het gas onder onze voeten weggehaald en er duizend aardbevingen voor teruggegeven. Het eindrapport van de enquêtecommissie zal aan ons wantrouwen niets veranderen. Het is goed dat de waarheid nu boven tafel is (al ligt er vast nog wel wat onder het tapijt), maar we wonen nog altijd in de onveiligste provincie van Nederland.

foto pixabay

We trekken het niet langer, er moet iets gebeuren. De gaskraan moet nu dicht. Niet in 2023 of 2024 maar vandaag nog, potdicht zodat hij nooit meer open kan. Ook niet als de hele wereld om Gronings gas smeekt. Bescherm ons tegen de dreiging van nog zwaardere aardbevingen, instortende huizen en doden.

De grond onder onze voeten zal nog jaren beven. Maar dan weten we dat het de laatste stuiptrekkingen van 60 jaar gaswinning zijn.

Maar het zijn wel ónze stenen

Het zal 2019 zijn geweest. We zaten aan onze keukentafel, samen met de bouwbegeleider van de NCG en een constructeur. Voor ons op tafel lagen ingewikkelde tekeningen die duidelijk maakten dat ons huis ingrijpend versterkt moest worden: vloeren eruit, muren eruit, daken eraf, plafonds eruit. Er bleef weinig overeind staan.

We waren perplex. We hadden gevraagd om een versterking op maat. Ons huis is gemeentelijk monument en daardoor beschermd tegen de sloophamer. Maar dit leek toch verdacht veel op ‘slopen wat je slopen kan’.

© Jos Schuurman/FPS

We protesteerden. De bouwbegeleider stond aan onze kant. De constructeur begreep het probleem niet: “Alles is toch precies doorgerekend, u kunt toch zien dat die muur en dat dak niet veilig zijn? Dat het een monument is maakt niet uit, stenen zijn stenen”. We hebben hem bij kop en kont het huis uitgebonjourd.

Datzelfde had ik deze week graag gedaan bij de topambtenaren die het bij de enquêtecommissie alleen maar hadden over kille cijfers, eindeloze onderzoeken, dubieuze overleggen en zinloze rapporten. Ik had tegen ze willen schreeuwen: “Maar daar gaat het niet om. Het gaat om ons, om ónze stenen, ónze keukens, ónze woonkamers, ónze slaapkamers, ónze huizen”.

De baten gaan voor de bevingen

Week 2 van de Parlementaire Enquête Gaswinning was de week van de handen. Achter de verhoortafel zag ik pratende handen, zwetende handen, verklarende handen, verontschuldigende handen, wijzende handen en zenuwachtige handen.

Week 2 was ook de week van de waarheid die eindelijk boven tafel kwam. In Groningen wisten we het al, maar nu weet het hele land het. Onder ede verklaarden de eigenaren van de zwetende, wijzende en zenuwachtige handen dat bij de gaswinning de aardgasbaten áltijd voorop gestaan hebben. Ook na de zware beving in Huizinge in 2012, ook na de meer dan honderd bevingen in 2013. Trots als een kind vertelde GertJan Lankhorst, CEO van Gasterra, dat hij een bonus van 30% verdiend had omdat hij zoveel gas verkocht had.

Week 3 wordt de week van minister Henk Kamp. Hij is politiek verantwoordelijk voor de ongekende verhoging van de gaswinning in 2013. Volgens hem was dit nodig om ‘de bejaarden in Limburg niet in de kou te laten zitten’. Tja, dat wil niemand op zijn geweten hebben natuurlijk, dus toe maar. Deze week bleek het heel anders te zitten. De staatskas moest gespekt en Kamp heeft de gaskraan wijd open gezet. Daarmee willens en wetens onze veiligheid op het spel zettend.

Vrijdag 9 september om 13.30 uur wordt Henk Kamp verhoord door de enquêtecommissie. Live te volgen via de livestream van de Tweede Kamer.

Let vooral op zijn handen.

Wie draaide in 2013 de gaskraan zo ver open?

Ik ben erbij, als in januari 2014 het gemeentehuis in Loppersum wordt bestormd. Minister Kamp praat de bestuurders bij over de hoogte van de gaswinning, terwijl buiten zich een paar honderd Groningers hebben verzameld. Plus een handje vol tractoren. De sfeer is gemoedelijk, mensen groeten elkaar: “Hé, jij ook hier? Wat fijn”. Er wordt geroepen, gefloten en een enkele durfal gooit een ei tegen de ramen. De eierstruif druipt tergend langzaam naar beneden. Er staan dranghekken en er is ME aanwezig. Je weet het maar nooit met boze Groningers, moet iemand gedacht hebben.

beeld ANP

We staan daar omdat na de aardbeving in augustus 2012 in Huizinge van 3.6 Richter, Minister Kamp het jaar erna extra veel gas heeft laten oppompen. Dit tegen het nadrukkelijke advies in van het Staatstoezicht op de Mijnen: te onveilig voor de bewoners. Kamp trekt zich er niets van aan, de aandeelhouders van Shell en ExxonMobil tevreden houden vindt hij belangrijker. En het spekken van de Staatskas natuurlijk.

Ik woon nog niet zolang in Loppersum en het heeft even geduurd voor ik door heb in wat voor wespennest ik terechtgekomen ben. De aardbeving in Huizinge is mijn ‘wake-up call’. De demonstratie bij het gemeentehuis mijn eerste activistische daad. Iedereen staat keurig achter de dranghekken, tot een paar mensen zich niet meer in kunnen houden, de dranghekken omgooien en dichterbij het gemeentehuis gaan staan. Veel mensen, ik ook, lopen met ze mee.

De reactie van de ME is schokkend. Alsof ze erop gewacht hebben, beginnen ze op de voorste mensen in te slaan. De sfeer verandert, mensen protesteren luid tegen het geweld, anderen bonken op de ramen. Daar blijft het bij. ’s Avonds zie ik in het journaal beelden van de demonstratie. Gefilmd vanuit het gemeentehuis ziet het er veel dreigender uit dan het in werkelijkheid was. Ja, we waren boos op Kamp, maar niemand was uit op geweld. Er heerste een ontspannen sfeer en ja, sommigen waren wat balloriger dan anderen.

Ik heb jarenlang niet meer aan deze demonstratie gedacht, tot ik de podcast ‘Gronings gas, gewonnen of verloren?’ beluisterde. De derde aflevering gaat over de vraag: 2013: wie draaide de gaskraan zo ver open? Een vraag waar we in januari 2014 geen antwoord op kregen (Kamp durfde niet naar buiten te komen) en alle jaren daarna ook niet. Op 27 juni starten eindelijk de openbare verhoren door de Parlementaire enquêtecommissie aardgaswinning Groningen. Eén van de doelen van de enquêtecommissie is om deze vraag beantwoord te krijgen. Henk Kamp moet op het matje komen.
Ik zal gekluisterd zitten aan het televisiescherm. Met een ei in mijn hand.