Deze week bezocht ik de tentoonstelling De Groninger Galerij, portretten uit het aardbevingsgebied: En hoe nu verder? Verhalen van bewoners, gecombineerd met fotocomposities tonen de impact van de gaswinning. Als je hier woont leer je niets nieuws, maar toch is het een klap in je gezicht als je in woord en beeld de negatieve gevolgen van de roofbouw op ons, Groningers, en op onze mooie provincie zo bij elkaar gebracht ziet. In één ruimte, teruggebracht tot de kern.
Over twee weken weten we wat er in het eindrapport van de parlementaire enquêtecommissie gaswinning staat. Ook hierin zal, voor wie de verhoren van de commissie gevolgd heeft, weinig nieuws staan: Ongekend onrecht part II. Spannender is wat de commissie zegt over het vervolg op het rapport. Blijft alles bij het oude en zitten we nog jaren in de shit of komt er eindelijk een crisisaanpak: versimpelen, versoepelen, versnellen, menselijke maat, no nonsense aanpak, nait soezen moar broezen. Ik hoop dat die vaart gemaakt gaat worden.
Iedereen moet veilig zijn in zijn huis, boerderij, bedrijfspand etc. Iedereen moet volledig financieel gecompenseerd zijn. Dit alles binnen twee jaar. Daarna moeten we twee jaar lang met rust gelaten worden. Om bij te komen, uit te rusten, te rouwen om wat verloren is gegaan, onze wonden te likken en onze gemeenschappen te herstellen. Voor mooie praatjes over Groningen als nieuwe energieprovincie is het nog veel te vroeg. Eerst de bewoners centraal, daarna zien we wel verder.
We zijn inmiddels een jaar na de afspraak om een crisisaanpak te ontwikkelen. En vertwijfeld kijken we terug op het afgelopen jaar. Crisisaanpak?!? Hebben wij iets gemist? Wie kan ons ook maar één maatregel aanwijzen die duidt op een crisisaanpak? Wie kan ons uitleggen op welke manier het afgelopen jaar de crisis in Groningen is bezworen? Waar? Door wie? Voor wie? Welke inwoner van Groningen is dankzij de crisisaanpak intussen van zijn ellende af?
Niks van dat alles. Er is weer een jaar lang verknoeid met de inrichting van een nieuw instituut (ACVG), het herinrichten van een oud instituut (NCG), het doorontwikkelen naar een nieuw instituut (TCMG-IMG), het maken van technisch instrumentele adviezen, het uitkauwen van juridische implicaties, het maken van nieuwe plannen, waar de oude nog niet half waren uitgevoerd, het instellen van nog meer regelingen, het betrekken van andere partijen, het verzamelen van nog meer rapporten (wetenschappelijk is nu bewezen dat de meest genoemde reden om schade te melden simpelweg is dat de schade er is). Het vingerwijzen naar elkaar heeft ongekende proporties aangenomen. Iedereen vindt het erg, niemand kan er wat aan doen. Het is niet alleen géén crisisaanpak, het was ook niet het beloofde jaar van de uitvoering, sterker nog: zelfs voor een ‘normaal’ groot probleem zou deze manier van werken onacceptabel zijn!
En ondertussen zien we om ons heen steeds meer gezinnen, steeds meer boerenbedrijven, steeds meer winkeliers en ondernemers, steeds meer ouderen, totaal kopje onder gaan. Nee, geen kwestie van leven of dood binnen een paar weken. Een kwestie van gek worden, van overspannen raken, van depressies, van grote financiële problemen. Het is voor velen niet meer vol te houden. Ze leven nog, maar hoe? Van een crisisaanpak hebben zij, óók het afgelopen jaar, helemaal niets gemerkt.
Een dashboard voor de versterking bleek het afgelopen jaar nauwelijks te maken. De ellende die het oplevert is sowieso niet uit te drukken in statistieken, geen ziekenhuisopnames, geen IC-bedden. Er wordt geleden in stilte, in schaamte, in onmacht en frustratie. 
Of zou er toch nog sprake kunnen zijn van een democratische rechtstaat waarbij de politiek en/of de rechtelijke macht bescherming biedt, juist aan die groep die erop vertrouwt dat het systeem er ook voor hen is. En dat ‘je recht halen’ door opstand met illegale middelen in die rechtstaat níet nodig is? Deze week is de politiek (opnieuw) aan zet. Is het kabinet bereid te erkennen dat de aanpak spaak loopt, geen oplossing biedt, en niks met een crisisaanpak te maken heeft? Wil het onder ogen zien dat een serieuze oplossing voor de bewoners onvermijdelijk betekent de zelfgecreëerde juridische realiteit los te moeten laten? Durven de ministers dat? Een ware kunstenaar is ertoe bereid: ‘Kill your darlings’. Voor sterke bestuurders geldt: ‘Kill your monsters!’. Het is bijna te laat.
Aardbevingen in Groningen 